Verbal Whips (Akha Bhagat)

1.
Still applying tilak¹ have turned fifty-three
and worn out are the holes of the rosary.
Exhausted are feet from pilgrimage
but not seen yet the Lord’s visage.
Hearing religious discourses ears burst
Akha, received no enlightenment yet.

2.
Such was the habit of a dunce
worshipped as many gods as stones.
Would start bathing at water’s sight
pluck leaves on seeing tulsi plant².
This talk of countless gods from whence?
That Akha, is the chief menace.

3.
A fire has erupted in the city –
what danger to those that fly?
Rats poor things make such noise
since no power to fly have those.
What birth’s fear Akha have the wise
whose experience-wing spans the skies?

4.
Trust not the talk of a big-wig
its like drum-beat in a desolate place.
Like sesame seed mingled with kodara grain
the blind congregate in darkness.
Can’t cook gruel nor cook dhani³
says Akha I now fully realize this.

5.
Blind man and his veiled daughter-in-law
such set out for a religious discourse.
Hearing was disconnected from preaching
like eyeliner for eyes rubbed on cheek.
Like a deep well and leaking pail
learning-listening was all worthless.

6.
Body’s vanity weighed a quarter seer⁴
on getting education it quadrupled to a seer.
During scholarly dispute turned heavier
on becoming a preceptor, weighed much greater.
Akha, if from chaff weight is thus got
then one loses all self-insight.

7.
Wherever one looks one sees deceivers
like owls squatting opposite one another.
If one raises the sun’s topic
the others oppose raising their beak:
‘In darkness we spent a thousand years
how did you turn so wise O youngster?’
Akha, the big people are of such sort
they discard diamond and pick up rock.

8.
As the hunter hides behind foliage
to seize beasts that are unwary
so sheltering behind the Lord are cheats
for gold and women they play their tricks.
Akha, how can a guru ferry you across
whose mentor is a potter and pupils are asses?

1 An auspicious mark made on the forehead by the religiously inclined.
2 Basil
3 Roasted grain
4 A seer is about a kilo

છપ્પા (અખા ભગત )

૧.

તિલક કરતાં ત્રેપન થયાં, જપમાલાનાં નાકાં ગયાં,
તીરથ ફરી ફરી થાક્યા ચરણ, તોય ન પોહતો હરીને શરણ.
કથા સુણી સુણી ફૂટ્યા કાન, અખા તોય ન આવ્યું બ્રહ્મજ્ઞાન.

૨.

એક મૂરખને એવી ટેવ, પથ્થર એટલા પૂજે દેવ,
પાણી દેખી કરે સ્નાન, તુલસી દેખી તોડે પાન.
એ અખા વડું ઉત્પાત, ઘણા પરમેશ્વર એ ક્યાંની વાત?

૩.

આવી નગરમાં લાગી લાય, પંખીને શો ધોખો થાય?
ઉંદર બિચારા કરે શોર, જેને નહિ ઊડવાનું જોર.
અખા જ્ઞાની ભવથી કયમ ડરે, જેની અનુભવ-પાંખ આકાશે ફરે?

૪.

જોજો રે મોટાના બોલ, ઊજડ ખેડે બાજ્યું ઢોલ,
અંધ અંધ અંધારે મળ્યા, જ્યમ તલમાં કોદરા ભળ્યા;
ન થાયે ઘેંસ કે ન થાય ઘાણી, કહે અખો એ વાત અમે જાણી.

૫.

આંધળો સસરો ને સરંગટ વહુ, એમ કથા સાંભળવા ચાલ્યું સહુ,
કહ્યું કાંઈ ને સમજ્યું કશું, આંખનું કાજળ ગાલે ઘસ્યું.
ઊંડો કૂવો ને ફાટી બોક, શીખ્યું સાંભળ્યું સર્વે ફોક.

૬.

દેહાભિમાન હૂતો પાશેર, તે વિદ્યા ભણતાં વાધ્યો શેર;
ચર્ચાવાદમાં તોલે થયો, ગુરુ થયો ત્યાં મણમાં ગયો.
અખા એમ હલકાથી ભારે હોય, આત્મજ્ઞાન મૂળગું ખોય.

૭.

જ્યાં‌ જોઈએ ત્યાં કૂડેકૂડ, સામસામી બેઠા ઘૂડ,
કો આવી વાત સૂર્યની કરે, તે આગળ લેઈ ચાંચ જ ઘરે.
અમારે હજાર વર્ષ અંધારે ગયાં, તમે આવા ડાહ્યા બાળક ક્યાંથી થયા?
અખા મોટાની તો એવી જાણ, મૂકી હીરો ઉપાડે પહાણ.

૮.

લીલા વૃક્ષને ઓઠે રહે, જ્યમ પારધી પશુને ગ્રહે;
એમ હરિને ઓઠે ધૂતા ઘણા, ઉપાય કરે કનકકામિની તણા.
અખા એ ગુરુ શું મૂકે પાર, જેના શિષ્ય ગર્દભ ને ગુરુ કુંભાર.