જો ઔરોંકો વ્રત કરાને કે કાબિલ હોતે હૈં, વો ખુદ કભી વ્રત નહીં કરતે ઠાકુર! જીહા, હું એટલી માથાભારે શખ્સ છું કે, મારી સાથે શિંગડાં ભેરવવાની ભૂલ કરે એનાં ભૂખ-ઊંઘ હરામ કરી નાખું છું અને ભગવાનનું નામ લેતા કરી દઉં છું. (કે મારું નામ ‘ન-લેતાં’ કરી દઉં છું) વ્રતમાં આ ત્રણ વાનાં જ હોય છે ને? – ઉપવાસ, ઉજાગરો અને ભગવાનની પાછળ પડી જવાનું! મતલબ ભગવાનનું નામ લેવાનું.

મિત્રો, મનેય વ્રત કરવું જ ગમે છે, કરાવવું નહીં. પરંતુ જેને વહાલ ન મળ્યું હોય એ જ વિદ્રોહી બને. હું વ્રત નથી કરી શકતી એની પાછળ વસમાં કારણો છુપાયેલાં છે. મારી વિતકકથા સાંભળશો તો તમારું માત્ર દિલ જ નહીં, દિમાગ પણ દ્રવી ઊઠશે, ફેફસાં (હશે તો) ફફડી જશે, કિડની કંપી ઊઠશે અને આંતરડાં તરડાઈ જશે!

વાત જાણે એમ છે કે ‘વ્રતકથા’ની પ્રિન્સેસ એવી પ્રસ્તાવના સાથે જ મારો બાયોડેટા મળતો નથી આવતો. જેમ કે વ્રતની પ્રસ્તાવનામાં જ સ્પષ્ટ આદેશ હોય છે કે પ્રાત:કાલે વહેલા ઊઠી નાહી-ધોઈને જે તે વ્રતના તાબામાં આવતાં દેવી-દેવતાનું પૂજન કરવું. ભાખરી કે ભાખરવડી ખાઈને એકટાણું કરવું અને વ્રત પૂરું થયે જાગરણ કરવું.

હવે આમાં પહેલો નિયમ જ મારા માટે યમના પાડા જેવો ભારે છે. હું મારી જિંદગીમાં શું, કોઈનીયે જિંદગીમાં પ્રાત:કાલે વહેલી ઊઠી નથી. હા, હું ઊઠું છું દરરોજ, પણ મધ્યાહ્નકાલે! અને મધ્યાહ્નકાલે અલબત્ત વહેલી જ ઊઠું છું. મધ્યાહ્નકાલ તો બપોરે બાર વાગે શરૂ થાય. પણ એ પહેલાં એટલે કે બારમાં પાંચ કમે તો મેં મૂકેલું એલાર્મ વાગે કે ન વાગે મારે ઊઠી જવાનું એટલે ઊઠી જવાનું! પરંતુ ધર્મમાસૂમોને મારું મધ્યાહ્નકાલે વહેલું ઊઠવું માન્ય નથી અને પ્રાત:કાલે વહેલું ઊઠવું મને પરવડતું નથી. કહેવતમાં મોટે ઉપાડે કહેતા હોય છે કે ‘જાગ્યા ત્યારથી સવાર’ પણ સમય આવે આ જ લોકો ફરી જાય છે અને સવાર તરીકે પ્રાત:કાલનો આગ્રહ રાખે છે.

ખેર, પછી વ્રતમાં નહાવાની વાત આવે છે. હું દર નવમી મિનિટે કોઈકના ને કોઈકના નામનું નાહી નાખું છું. એના એ જ રૂઢિપ્રયોગમાં કંઈ કેટલાય મને ‘નવડાવી’ જાય છે. પણ વ્રતસંહિતામાં આવાં સ્નાન સ્વીકાર્ય નથી! પાઉચના પાણીથી નહાવ તો જ વ્રત વદે, પત્યું!

‘ધર્મકાર્ય કરવું તો ડબલ ધમાકા સાથે’ એ ધોરણે હું સવારે પણ એકટાણું કરું અને સાંજે પણ એકટાણું કરું. તો પણ એ લોકોનું મોં કટાણું થઈ જાય છે. આમાં મારો પવિત્ર ઇરાદો એટલો જ કે સવારના એકટાણામાં કોઈ આઈટમ ખાવાની રહી ગઈ હોય તો સાંજના એકટાણામાં એ ઉમેરીને ભૂલ સુધારી લેવાય જેથી વ્રતમાં બાધ ન આવે, પણ વ્રતેશ્ર્વરીઓ મારો આવો સુધારો-વધારો અગ્રાહ્ય ગણે છે. સવારે એકટાણાનું રિહર્સલ તો કરવું જ જોઈએ ને? એ વગર સાંજના પરફોર્મન્સમાં ઓડકાર શેં આવે?

રહી વાત જાગરણની! એ તો મને કોઈ રીતે પોસાય એમ જ નથી. હું ચુસ્ત ઊંઘણશી છું. ઊંઘવામાં મેં નામ બનાવ્યું છે, નાનું બાળક ઊંઘે નહીં તો લોકો ઘોડિયાને ફક્ત હાથ અડાડી જવા મને બોલાવે છે, અનિદ્રાના રોગીને ડૉક્ટરો પ્રિસ્ક્રિપ્શન લખી આપે છે કે, નલિનીબહેનની સામે બેસીને ફક્ત સાત છીછરા શ્ર્વાસ લઈ આવો. તમને રિઝલ્ટ જડીબુટ્ટી જેવું મળશે!! હવે હું જો જાગરણના રવાડે ચડું તો મારી તો બની બનાવી કરિયર પર પાણી ફરી વળે ને? હવે, તમે જ કહો, મજબૂરીને જીસકો મારા, ઉસકા કૌન સહારા?

આમ, વ્રત સાથે મારી નવી કે જૂની અદાવત નથી પરંતુ વ્રતકથાના આદિ, મધ્ય અને અંત જ મારી આર્ટ ઓફ લિવિંગ ને અનુકૂળ નથી એટલે હું વ્રત નથી કરતી. અને વ્રત નથી કરી શકતી એટલે જ વ્રતકથા કરી. પવિત્ર માસમાં આપણાથી બનતું કરી છૂટવું બીજું શું? જોકે જેમાં વહેલા ઊઠવાની, નહાવાની કે ઉપવાસ કે જાગરણની જરૂર ન પડે એવું વ્રત હું બારેમાસ કરું છું અને એ છે હાસ્યવ્રત!!

મારી પાસે લખાવ્યો એવો લેખ શીતળામા તમારી પાસે પણ લખાવે!