પ્લેગ, કૉલેરા, ટાઇફૉઇડ જેવી ભયાનક આ વ્યાધિ નથી, તો પણ વિશ્વના દરેક દેશના લોકોને લાગુ પડતી શરદી (Cold) કામકાજના કલાકો બગાડી આર્થિક ફટકો આણનારી છે. આ માંદગી છે તો સાધારણ ચિહ્નોવાળી પણ બીજા રોગો કરતાં એ થોડા દિવસ ટકે છે.

શરદીને સળેખમ અંગ્રેજીમાં Cold Coryza પણ કહે છે. એક મિલિમિટરના હજારમાં ભાગ જેવડા કદના વાયરસથી શરદી થઈ આવે છે.

આ પણ વાંચો : શું તમે શરદીથી પરેશાન છો ?

અમુક ઋતુમાં શરદી થઈ આવવાના કારણો હજુ સમજાયા નથી. માનવીના શરીરની રોગ પ્રતિકારક શક્તિ ઘટવાથી ગળામાં વસતા રોગજીવાણુઓને લીધે શરદી થઈ આવે છે. શરીરની રોગ પ્રતિકારક શક્તિ ઘટાડનારા કારણો ઘણાં છે. જેમ કે,

રોગ પ્રતિકારક શક્તિ ઘટાડનાર કારણો :

• શરીરની ગરમીમાં એકદમ વધારો કે ઘટાડો
• ખોરાક કે હવાના કારણે ગળા કે નાકમાં થઈ આવતો દાહ
• પુષ્કળ થાક
• માનસિક બોજો
• નાકમાં મસા
• અ‍ૅડિનોઈડ, ચોળિયા, સાયનસાઈટીસને લીધે શ્લેષ્મ વહનમાં થતો અટકાવ કે એમાંથી લાગુ પડતો ચેપ
• અપૂરતો સૂર્યપ્રકાશ

એક મિનિટે બે માઇલની ઝડપથી ખવાતી આપણી છીંક ચેપી જંતુઓથી ભરપૂર પાણીના સીકરો ઉડાડે છે. આ છીંકના ફુવારામાં હજારો રોગજીવાણુઓ બહાર પડે છે, જે બીજઓને ચેપ લગાડે છે. માટે નાક આગળ રૂમાલ રાખી છીંકવું જોઈએ. અને એ રૂમાલમાં આવેલા રોગ જીવાણુઓ સ્પર્શથી બીજામાં રોગ સંચાર કરે છે, માટે એમની સાચવણી અને સાફસૂફી અત્યંત અગત્યના છે.

આ પણ વાંચો : કોરોના…કોરોના…ડરોના… ડરોના

શરદી થઈ હોય ત્યારે વ્યાયામ અને આરામનું પ્રમાણ જાળવવું જોઈએ. થાકી જવાય એટલી હદે કામમાં મંડ્યા ન રહેવું જોઈએ.

ખાવાનું ખાતા પહેલાં હાથ ધોવા જોઈએ. ખોરાક કે મોઢા લગોલગ વાતો કરતાં બીજાને રોકવા જોઈએ.

ઓછી રોગપ્રતિકારક શક્તિ ધરાવતા લોકોએ રેસ્ટોરાં કે મેદનીથી અલગ ખુલ્લામાં રહેવું જોઈએ અને તેમણે વિટામીન એ, બી અને સી ભરપૂર પ્રમાણમાં મળે તેવો ખોરાક ખાવો જોઈએ.

મુખ્યત્વે શિયાળામાં શરદી વધુ થતી હોય છે. ઉનાળામાં શરદી થવાનું કારણ શ્રમ પછી શરીરને એકદમ ઠંડી લાગવાનું છે, અથવા ધૂળ કે બીજાં કારણોથી થતી એલર્જી છે.

શરદીના લક્ષણો :

• શરદી થઈ હોય ત્યારે નાકમાંથી પુષ્કળ લીંટ નીકળે છે,
• નાક સજ્જડ થઈ જાય છે,
• છીંકો આવે છે,
• આંખોમાંથી પાણી નીકળે છે,
• તાવ આવે છે અને માથું ભારે રહે છે.

શરદી થવાનું એક કારણ એલર્જી પણ છે, આથી વધારે પડતા સ્ટાર્ચ પદાર્થ તથા ગળપણ ન ખાવા જોઈએ. ચા, કોફી, દારૂ અને બીડી પણ વર્જ્ય છે.

એક એવી કહેવત છે કે, ‘શરદી આપોઆપ મટે સાત દિવસમાં, ને દવાથી મટે આઠ દિવસમાં.’

આ બ્લોગમાં આવતા કેટલાંક ગુજરાતી શબ્દોના અંગ્રેજી અર્થ (Gujarati to English Meaning)

દાહ : burning, burning sensation, feeling or excessive heat.

મસા : piles

લીંટ – sticky matter, mucus or snot emitting from nose

ઉપરની માહિતી માંદગીના મૂળ – જીવનમાં સાજા રહેવાની કળા, લેખક : ડૉ. શિવપ્રસાદ ત્રિવેદીના પુસ્તકના આધારે તૈયાર કરવામાં આવી છે.

બ્લોગ લખનાર : મૈત્રી શાહ