સંક્ષેપીકરણ એટલે મૂળ પરિચ્છેદ કે લખાણનું હાર્દ જળવાઈ રહે તે રીતે કરેલો સંક્ષેપ. ભાષાનો કરકસરથી ઉપયોગ કરવાની કળા હસ્તગત કરવા માટે સંક્ષેપીકરણની તાલીમ જરૂરી છે. પ્રશ્નપત્રમાં આપેલ આશરે ૧૦૦થી ૧૨૫ જેટલી શબ્દમર્યાદામાં છાપેલા પરિચ્છેદ કે ગદ્યખંડમાંથી ગમે તેમ વાક્યો ઉઠાવીને ભેગાં કરી નાખવાથી કે તે તૃતીયાંશ શબ્દો કાઢી નાખી બાકીના વાક્યો ગોઠવી, ગમે તેમ થીંગડા મારી દેવાથી સંક્ષેપીકરણ થતું નથી. પરંતુ મૂળ પરિચ્છેદમાં રજૂ થયેલ લેખકના વક્તવ્યને કે કથયિતવ્યને ઓછામાં ઓછા શબ્દો દ્વારા રજૂ કરવાની સમજ અતિ આવશ્યક છે. આ માટે તમે નીચેની રીતને અનુસરો :
મહાવરા માટે ગદ્યખંડ
“નિરીક્ષણ કરનાર અને વિચાર કરનારને સ્પષ્ટ જણાશે કે પંથી જયારે આત્મા વિનાના મડદા જેવા થઈ કોહવા માંડે છે અને તેમાંથી ધર્મના આત્માનું નૂર લોપ થઈ જાય છે ત્યારે જ તેઓ સંકુચિત દૃષ્ટિ બની એકબીજાને વિરોધી અને દુશ્મન માનવા-મનાવવા માંડે છે. આ કોહવાટ કેવી રીતે શરૂ થાય છે અને તે કેમ વધ્યે જાય છે એ જાણવું હોય, તો બહુ ઊંડાણમાં જવું પડે તેમ નથી. શાસ્ત્રો, તીર્થો, મંદિરો, વગેરે પોતે જડ અને નિષ્ક્રિય હોઈ બીજા ક્રિયાશીલો દ્વારા જ પ્રેરાય છે. એવા ક્રિયાશીલો એટલે દરેક ધર્મના પંડિત, ગુરુ અને ક્રિયાકાંડીઓ જ્યારે એવા પંડિતો, ગુરુઓ અને ક્રિયાકાંડીઓ પોતે જાણ્યે-અજાણ્યે ધર્મની ભ્રમણામાં પડી જાય છે અને ધર્મના મધુર તેમજ સરલ આશરા નીચે તેઓ વગર મહેનતિયું, સગવડિયું અને જવાબદાર બન્યા વગરનું જીવન જીવવા લલચાય છે ત્યારે જ ધર્મના દેહો આત્મા વિહોણા બની સડવા લાગે છે. કોહવા માંડે છે.”
લેખના લેખક : નટવર આહલપરા
સંક્ષેપીકરણ – સંક્ષેપ કરવો તે
તાત્પર્ય – રહસ્ય, સાર, તત્ત્વ, મર્મ. (૨) ઉદ્દેશ, હેતુ, મતબલ, આશય, ‘મોટિવ’ (વિ○ર○), ‘ઇન્ટેન્શન’
મગજને કસરત કરાવતી અને જોડકાં જોડો પદ્ધતિ દ્વારા શબ્દ અને અર્થ કે સમાનાર્થીને જોડતી એક રસપ્રદ રમત એટલે ક્વિક ક્વિઝ.
ચાની ચૂસકીની લિજ્જત વધારતી આડી ઊભી ચાવીની લોકપ્રિય અને રસપ્રદ રમત એટલે ક્રોસવર્ડ. અહીં તમે તરત જ જવાબ સાચો છે કે ખોટો તે જાણી શકાશે.
બાળપણમાં માણેલા અને હવે ભૂલાતં-વિસરાતાં જતાં જ્ઞાન વર્ધક કોયડાઓની રમત એટલે ઉખાણાં